جریمه دیرکرد منابع امانتی کتابخانه‌ها: چالش‌ها و راهکارها

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر جریمه دیرکرد منابع امانی بر بازگشت منابع است. روش‎شناسی: روش این پژوهش، پیمایشی توصیفی است. اعضای کتابخانه‎های عمومی شهرستان کرج که شامل 41400 کاربر ( تا پایان سال 97) هستند، جامعه آماری این پژوهش می‌باشند که از این میان 381 نفر به عنوان نمونه در این پژوهش شرکت کردند. داده‌های مورد نیاز به کمک پرسشنامه گردآوری شده و با استفاده از نرم‌افزارهای اکسل و مینی‎تب مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته‎ها: کاربران کتابخانه‌های عمومی با جریمه موافق بوده و آن را بر بازگشت به‌هنگام منابع کتابخانه موثر می‌دانند؛ به طوری که می‌تواند به‌عنوان عامل مهمی در بازگشت به موقع منابع به کتابخانه در نظر گرفته شود. دو دلیل اصلی تأخیر در بازگرداندن منابع کتابخانه، فراموشی موعد بازگشت کتاب و همچنین نیاز به کتاب (حتی به قیمت پرداخت جریمه دیرکرد) عنوان شد. بسیاری از کاربران از این که می‎توانند منابع را به صورت آنلاین و تلفنی تمدید کنند، اظهار بی‌اطلاعی نمودند. از نظر پاسخ‌دهندگان، جریمه بر تمدید عضویت تأثیری منفی نداشته است. نتیجه‌گیری:یکی از علل اصلی عدم بازگشت به موقع منابع، فراموشی موعد بازگشت است. این مشکل می‌تواند با ارسال پیامک یادآوری، قبل و بعد از موعد سررسید منابع، تا حدی حل شود. امکان تمدید آنلاین منابع در سامانه نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور وجود دارد، اما بیشتر کاربران از امکانات این سامانه آگاهی ندارند. با توجه به اینکه امروزه دسترسی افراد به اینترنت به‌طور عمده از طریق گوشی تلفن همراه است، طراحی و ساخت نرم‌افزار کاربردی قابل نصب روی گوشی تلفن همراه که بتواند امر جستجو و تمدید منابع را به راحتی انجام دهد، احساس می‎شود. آموزش کاربران کتابخانه‌ها درباره قوانین و مقررات کلی کتابخانه و امانت نیز می‌تواند بر بازگشت به‌موقع منابع مؤثر باشد.‌